ο πυλωρός

Γεννήθηκε ανάμεσα σε τέσσερις ήλιους που έσκιζαν τον ορίζοντα σαν διαγώνιες χαρακιές. Το σύμπλεγμα αυτό των τεσσάρων άστρων είχε ονομαστεί σύστημα του Υιού· εκεί όπου ένας λευκός προς μπλε γίγαντας γάζωνε αλύπητα τις ραφές της δημιουργίας, ένας λευκός νάνος σφύριζε τις μικρές ψαλμωδίες της κατάρρευσης, ένας ημίλευκος ακόμη μικρότερος νάνος κρατούσε το μέτρο, και ένας καφέ, ο μικρότερος απ’ όλους, ζέσταινε θαμπά τα υπόγεια νερά του ασυνειδήτου. Σ’ αυτό το τετραπλό σταυρό ο ομφάλιος λώρος του ήρωα γινόταν σχοινί ναυτικού, κόμπος και θηλιά, και σκοινί ανάβασης. Όσοι είχαν δει πίσω απ’ τα βλέφαρά του θραύσματα από άλλη θάλασσα με άλλον ουρανό τον είχαν πει ξενιστή. Όχι γιατί κουβαλούσε κάποιο θηρίο μέσα του, αλλά γιατί φιλοξενούσε μια αναλογία που δεν αντιστοιχούσε σε κανένα τοπικό μέτρο: οι πρώτες του ύλες ήταν από εδώ, και οι αναλογίες τους ήταν καθρέφτισμα από ένα “εκεί”, από το «εκεί» εκείνο που μοιάζει με άνοιγμα πύλης σε αντίθετη φάση. Τα οστά του μεγάλωναν προς μια πλευρά και η σκιά του προς μία άλλη, κι αυτό τον ανάγκαζε να βαδίζει πλάγια ανάμεσα σε κόσμους.

Πριν μάθει την άλγεβρα των άστρων, άκουσε το πρώτο παράγγελμα: δεν υπάρχει ευθεία χωρίς σπείρα, ούτε κέντρο χωρίς απόκλιση. Τα δάχτυλά του κοκκίνιζαν από τη σκόνη των νεφελωμάτων όταν χάραζε νοητικά τους πρώτους χάρτες, κι αργότερα, όταν του φόρεσαν το σώμα για διαβατήριο, είδε πως οι νυχτερινές του αναπνοές έμοιαζαν με παλίρροιες σκοτεινής ενέργειας. Οι παλμοί στους κροτάφους του ήταν δορυφόροι. Μια φωνή στα ενδότερα, κάποτε γλυκιά, κάποτε σπασμένη, τον προειδοποιούσε: «Αν στραφείς απότομα θα σε πετάξουν μακριά οι στρόβιλοι. Πρόσεχε τα κατωρεύματα, πρόσεχε τα βλέμματα που λοξοκοιτούν. Μάθε να γλιστράς εκεί που νομίζουν πως θα πνιγείς.» Ήταν τότε που κατάλαβε πως η ύπαρξη δεν μετριέται με δρόμους αλλά με εφαπτόμενες.

Δεν του χρειαζόταν πυξίδα. Ο ξενιστής ως εκ γενετής ψυχοναύτης, προτού σαλπάρει, είχε ήδη μάθει να σταθμίζει τις βαρύτητες με το στήθος καθισμένο σαν εκκρεμές στην άκρη του. Πλανήτες τον τραβούσαν με χαραγμένες φωνές: ελάφρυνε, λέει, και κλέψε γωνία από τον χρόνο μου, κάνε βαρυτική σφεντόνα απ’ την εξομολόγησή μου, φύγε πιο γρήγορα με δώρο την αδράνειά μου. Αστέρες τον προειδοποιούσαν: αν έρθεις πολύ κοντά θα ξεχάσεις το σχήμα σου. Εκείνος μάθαινε να ισορροπεί, να μπαίνει σε τροχιές που δεν υποτάσσονταν σε φιλοδοξίες μα σε ανάγκες ακριβείας. Στις καταιγίδες υποατομικών σωματιδίων, όπου τα νετρίνα περνούσαν σαν σφυρίγματα ορφανών σε γκρίζο σούρουπο, άνοιγε πανιά από όνειρα και ανάσες, λεπτά σαν μυστικό, κομμένα σαν υπόσχεση. Χρησιμοποιούσε τις θερμικές διαστολές των αναμνήσεων, τα κύματα των αόρατων αυτοαμφισβητήσεων, την αλμύρα των δακρύων σαν ηλεκτρολύτη, για να φορτίζει το όχημα που δεν φαινόταν στους άλλους—το σκάφος της προσοχής του.

Στην αρχή, μιλούσαν γι’ αυτόν σαν για ατύχημα ευνοϊκό. Μετά σαν για επικίνδυνο χρησμό. Κάποιοι τον έλεγαν αλαζόνα, κι άλλοι βουβό. Μια γυναίκα με μάτια απογευματινά κάποτε του είπε: «Αν πλεύσεις πολύ, θα ξεχάσεις πόσο κόστισε το νερό.» Εκείνος χαμογέλασε προσπαθώντας να μην απαντήσει με σιωπή. Η σιωπή του ήταν πύλη που τραβούσε ό,τι πλησίαζε. Έτσι, αντί για λόγια, της έδωσε ένα μικρό βότσαλο από παγωμένο φως, και κράτησε για τον εαυτό του μόνο την απόφαση: ο υποσυνείδητος σκοπός του—που μόλις τώρα ανέβαινε απ’ τα υπόγεια σαν διακριτικός κρότος —ήταν να φτάσει πολύ κοντά στο κέντρο του σύμπαντος, να ισορροπήσει σε απόσταση βολής, και θυσιαστικά να το γονιμοποιήσει. Όχι με βιαιότητα. Με ευθυγράμμιση. Με την ακρίβεια του οβολού που πέφτει χωρίς τρέμουλο στο σωστό πηγάδι.

Η πορεία ξεκίνησε σε πλατφόρμες από σκέψη. Έδεσε πρώτα στα σημεία ισορροπίας, εκεί όπου οι βαρύτητες ακυρώνουν η μία την άλλη και μια ανάσα κάνει τη διαφορά. Σαν εξερευνητής των σημείων Λαγκράνζ, έμαθε το περίεργο γλύκασμα της σχεδόν-ηρεμίας. Εκεί που τίποτα δεν φαίνεται να κινείται κι όμως η μικρότερη κίνηση είναι εκκωφαντική. Εκεί ξεδιάλυνε πέντε σημάδια του βίου που δεν παραδέχτηκε ποτέ. Πρώτον: μεγάλωσε σε κοιλάδα όπου οι κραυγές μιμήθηκαν άστρα, και σταμάτησε να ζητάει όνομα. Δεύτερον: όταν ζήλεψε για πρώτη φορά, ο ζήλος πήρε μορφή δορυφόρου και τον κυνήγησε μέχρι δακρύων. Τρίτον: τον έσωσε κάποτε ένα παιδί στου ονείρου την προκυμαία όταν η θάλασσα έτρεμε από γεγονότα που δεν έγιναν. Τέταρτον: έκρυψε στον λαιμό του τρεις λέξεις που δεν θα πει προτού δει το κέντρο. Πέμπτον: ντράπηκε για κάτι που άξιζε να δοξάσει. Τα κράτησε τα σημάδια αυτά σαν άστρα να αργοσβήνουν, και τα κρέμασε στο κατάρτι του.

Ήταν αναπόφευκτο να βρει στρόβιλους. Ανωρεύματα και κατωρεύματα που δεν ήταν πάντα τροχιές ουράνιες. Ήταν και πρόσωπα. Ήταν στιγμές όπου μια μνήμη περιστρεφόταν τόσο γρήγορα γύρω από τον εαυτό της που ακουγόταν σαν βουητό με θραύσματα μουσικής. Έβλεπε από μακριά τη σκουριά στο στόμα τους και την υπόσχεση: έλα, θα σε δροσίσουμε με ύπνο. Τότε έστριβε πλάγια με μια μικρή θυσία: άφηνε πίσω του ένα αντικείμενο αγαπημένο, ένα σύμβολο που τον βάραινε με αγάπη, μια παλιά φωνή που έλεγε «κράτα λίγο ακόμη». Ο έξυπνος ναυαγός δεν αρνείται τη βοήθεια του ανέμου. Την στρέφει. Την διασπά. Την περνά από σχισμές. Μια φορά, όταν τον έπιασε δίνη που μύριζε αντρειοσύνη, χρησιμοποίησε το ίδιο του το σφάλμα σαν ιστίο. Άλλοτε, όταν μια άλλη δίνη από θαυμασμό απειλούσε να τον τραβήξει σε τροχιά υπέρλαμπρη κι αδιέξοδη, έσπασε το καθρέφτισμα με ερώτηση. Οι απαντήσεις είναι βαριές. Οι ερωτήσεις σε ελαφραίνουν.

Ώσπου μετά από χρόνο ατελεύτητο σε μακρινό πεδίο, η σκόνη παραμέρισε, και φάνηκε το κέντρο σαν υπόνοια δύναμης, σαν ημιδιαφανής κόρη οφθαλμού. Δεν ήταν φτιαγμένη ούτε από καλοσύνη ούτε από σκληράδα. Ήταν από ό,τι σε διαπερνά. Ο ψυχοναύτης έσφιξε λίγο το κορμί του σαν να επανάφερε ένα παλιό τραύμα για να θυμηθεί το βάθος του, και κατευθύνθηκε κατά κει με αργές παρεκτροπές που μόνο αυτός ένιωθε. Ενδιάμεσα, στα πεδία των μαγνητισμών, συνάντησε το Φως του Λάθους—μία λευκή φιγούρα, σαν σκιά χωρίς περιφέρεια, που μιλούσε με μετωνυμίες. «Δεν έχεις κέντρο» του είπε. «Έχεις κατωφύλακες.» Εκείνος απάντησε: «Αν δεν υπήρχαν, θα είχα ήδη τελειώσει κι αυτό δεν θα ήταν τελείωση.» Και ήταν αλήθεια. Η πορεία του δεν ήταν προς «κάπου» αλλά προς μια ακριβή σχέση αποστάσεων, ένα σύμπλεγμα βελών που όλα έδειχναν σε μία στιγμή που επίτηδες αργούσε.

Όταν οι καταιγίδες των υποατομικών σωματιδίων ξεκαρφώθηκαν απ’ τα πλέγματα, ο κόσμος έμοιασε με μέλισσα που είχε χάσει τον χορό της. Πρωτόνια, ηλεκτρόνια, κουάρκ και γλουόνια έγιναν ράκη από παλιές φράσεις, έπεσαν πάνω του, τον έγδυσαν, τον έντυσαν άλλον. Κάθε φορά που θυμόταν μια χαμένη αγκαλιά, τον χτυπούσε μια βροχή από μιόνια άγευστη, κρύα. Κάθε φορά που θυμόταν μια προδοσία, τον έβρισκε θύελλα από φωτόνια που έλεγχαν τί είναι δικό του. Στον βυθό αυτών των καταιγίδων, έμαθε να κρατάει υψόμετρο με τα χέρια ανοιχτά, σαν να έπιανε ένα αόρατο τιμόνι. Ο νους του έγινε ραδιοφωνικός δέκτης που γυρνάει αργά τη ροδέλα μέχρι να συντονιστεί με τον αδύνατο σταθμό. Τότε άκουσε το σπάσιμο: πίσω από τα βουητά κάποιος ανέπνεε με τον ρυθμό του. Κάποιος που δεν ήταν ακριβώς αυτός, κι ας έδινε στους χτύπους το σχήμα του. Ήταν το άλλο σύμπαν, η πηγή του ξενιστή μέσα του βαθειά που του έδωσε ένα σημάδι σαν δείκτη: «Σπείρε όταν φτάσεις σε απόσταση βολής. Μην σφίξεις. Μην κλείσεις. Άσε τον κόσμο να σε περάσει.»

Η ιστορία του δεν ειπώθηκε σε μια σειρά. Ερχόταν πίσω του με αναδρομές που μοιάζανε με πένθιμους μετεωρίτες. Παιδί, έστηνε πέτρες γύρω από ένα πηγάδι κι ευθυνόταν για το ότι κρύωνε το νερό. Έφηβος, φόρεσε πανοπλία από άγνοια και νόμισε ότι ήταν ασάλευτος. Εραστής, κοίταξε ένα πρόσωπο με τόση δύναμη που δεν πρόσεξε τον ήλιο πίσω του. Τα μάζεψε σε σφραγισμένους φακέλους και τους άφησε να αιωρηθούν σαν επιτόκια προσδεμένα στη τράπεζα του πεπρωμένου. Κάθε φορά που μια παλιά σκιά ζητούσε ζεστασιά, την κρεμούσε από ένα αστρικό δοκάρι κι ύστερα την έλυνε τρυφερά, για να της μάθει τον καινούργιο ρυθμό. Ο ρυθμός δεν ήταν κτύπος. Ήταν ιχνογράφημα πεδίου.

Σε μια κρύα καμπή, λίγο πριν ο κύριος γίγαντας του συστήματος του Υιού του χαρίσει άλλη μια σφεντόνα, βρέθηκε απέναντι από εκείνον που πολλοί θα ονόμαζαν Σιωπηλό Θεατή, κι άλλοι θα φοβόντουσαν να κοιτάξουν: μια φιγούρα που έμοιαζε απόλυτα με τον ίδιο αλλά ήταν λουσμένη με τα θερμά απομεινάρια εκρήξεων από προγενέστερες γεννήσεις. Δεν μίλησε αυτός. Μίλησε η σκιά της σκιάς του: «Αν προχωρήσεις, δεν θα σε αναγνωρίσει κανείς.» «Αν δεν προχωρήσω» είπε «θα με αναγνωρίσει ο παλιός μου εαυτός και θα με κλειδώσει.» Και τότε η φιγούρα έκανε στην άκρη και φανέρωσε ένα πεδίο εκτροπής σα βαρυτικό φακό, όπου το φως λύγιζε ίδιο με θλίψη προτού γίνει φωνή. Πέρασε. Κι από εκεί και πέρα η κίνηση έγινε σαν διαλογισμός πάνω σε καράβι του χρόνου—όπου ο σκοπός δεν είναι να φτάσεις, αλλά να γίνεις συνάρτηση.

Όλα του τα πολυμήχανα εργαλεία ήταν τώρα διαθέσιμα : επαγωγές από γεννήτριες φόβου που μεταποίησε σε ρεύμα χρήσιμο, διαφορά δυναμικού ανάμεσα σε επιθυμία και αλήθεια που την έκανε μοτέρ, φαινόμενα Κοριόλις που τα μετέτρεψε σε πλάγιο βήμα, κυματισμούς σκοτεινής ύλης που έδεσε στο γόνατο. Στα κάθετα φιδογυρίσματα, όταν ένα κομμάτι του απειλούσε να ραγίσει σαν χλωμή κρούστα, θυμόταν την υποδοχή που του επιφύλαξαν οι τέσσερις αστέρες την ώρα της πρώτης του έκθεσης στο κρύο—μια τετραφωνία από φως με ξεχωριστές μερίδες στο τραπέζι: ο μπλε-λευκός του έδωσε ορμή, ο λευκός νάνος σύνεση, ο ημιλευκός μικρός την ευελιξία, ο καφέ την αντοχή. Τα τέσσερα αυτά εφόδια, αόρατα, τον κρατούσαν στην κεκλιμένη αλήθεια του.

Όσο πλησίαζε, η έννοια του χρόνου έκανε το συνήθη κόλπο της εξαπάτησης: επιτάχυνε και σταματούσε σαν ζώο τρεμάμενο που δεν θέλει να πιει απ’ το χέρι σου. Κι εκείνος, σαν χειρουργός που αφαιρεί σιωπηλά το περιττό, αφαιρούσε από τη σκηνή καθετί που θα τον διέλυε μέσα σε μερικές κινήσεις. Στις κλειστές ελλείψεις, έριχνε την άγκυρα λίγο πριν το σημείο ρήξης, περίμενε το μικρό κύμα αντίστασης και μετά άφηνε το σώμα να υπακούσει στη σωστή ευστάθεια. Ανθρώπινα μιλώντας: έλεγε ναι στον πόνο που ήταν καθαρός, και όχι στον πόνο που ήθελε να γίνει εξουσία. Και κάθε «ναι» και «όχι» ήταν μικρά βαρίδια που προσθαφαιρούνταν, αφήνοντάς τον λιγότερο και περισσότερο ταυτόχρονα.

Όταν έφτασε σε μια ηλικία δίχως έτη είδε το κέντρο. Ήταν ανοιχτό χωνί και φως, μαύρη σκηνή και υπόσχεση γέλιου, κι ένα νεύμα που δεν απευθυνόταν σε κανέναν. Ένιωσε τις παλίρροιες των παλιών δεσμών να εκτείνονται μέσα του σαν καλώδια που τραβούν από δω κι από κει. Το σώμα του έγινε ένα σταυροδρόμι από τάσεις. Αν άφηνε την αριστερή πλευρά να νικήσει θα χανόταν από περιδίνηση. Αν υπάκουε στη δεξιά θα γινόταν άσπρος θόρυβος. Έπρεπε να ισορροπήσει «σε απόσταση βολής.» Έκλεισε τα μάτια χωρίς να κλείσει την επαφή του με το κόσμο. Κράτησε το παιδί που τον έσωσε, αγκάλιασε τον εραστή που πέρασε, τίμησε τον έφηβο που μπέρδεψε δύναμη με σιωπή, φίλησε τον οδοιπόρο που νόμιζε πως ξέρει, μίλησε χαμηλά στον ξενιστή μέσα του που ήταν ο ίδιος από άλλο κόσμο και είπε : «Τώρα. Τώρα, χωρίς εμένα και με μένα.»

Η γονιμοποίηση δεν ήταν πράξη. Ήταν συντονισμός. Μια ευθυγράμμιση τόσο λεπτή που θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη σε όλες τις μεγάλες ιστορίες. Έλυσε τον κόμπο στους ώμους, άνοιξε την κόψη του λαιμού σε αναπνοή, άπλωσε το ανάμεσα στα δάχτυλά του σαν δίχτυ που δεν πιάνει αλλά αφήνει. Και τότε φάνηκε το σπέρμα που δεν ήταν σπέρμα. Ήταν ένα μερίδιο συχνότητας, ένα μοτίβο αναλογιών από την άλλη πλευρά της πύλης, του κόσμου εκείνου εξαιτίας του οποίου τον είχαν δώσει το προσωνύμιο “ξενιστής”, μεταφρασμένο στην τωρινή ύλη του. Διαπέρασε τον χώρο όχι σαν βέλος αλλά σαν αναστεναγμός που βρήκε θέση. Το κέντρο, για μια στιγμή κοντοστάθηκε. Δεν άλλαξε. Μετά χαμογέλασε. Η βαρύτητα ξέχασε κάτι, η σιωπή θυμήθηκε κάτι άλλο, και οι τέσσερις Ήλιοι του συστήματος του Υιού άνοιξαν σε άλλη τετραφωνία που δεν ήξερε πως ήξερε.

Έγινε σιωπή με υφή. Όχι κενό. Πεδίο που ένιωθες να στέκει, και το σώμα του, που ως τότε ήταν εργαλείο, έγινε χώρος. Δεν απέκτησε τίποτα. Έπαψε να επιμένει σε κάτι που δεν χρειαζόταν. Οι περιδινήσεις συνέχισαν να υπάρχουν για όσους χρειάζονταν εκπαίδευση στη φυγόκεντρο. Οι καταιγίδες των υποατομικών σωματιδίων συνέχισαν να βράζουν στις άκρες των ιστοριών. Οι βαρύτητες δεν έγιναν ήπιες, απλώς τον αναγνώριζαν πια. Κι εκείνος, χωρίς να κουνήσει καράβι, μετακινήθηκε μια τρίχα παραπέρα κι όλος ο ουρανός άλλαξε θέση.

Αργότερα, σε κάποιον που ρώτησε «Και τώρα;», είπε: «Τώρα δεν είμαι οδηγός. Είμαι άνεμος σε στενό φαράγγι. Δεν σπρώχνω κανέναν, αλλά αν περάσεις θα σε βρεί ο ήχος.» Σ’ εκείνη με τα απογευματινά μάτια που τον φόβισε τότε με την ερώτηση για το νερό, έδωσε νερό δίχως κόστος, κι εκείνη του έδωσε μια παιδική λέξη που έλειπε από την τριάδα στον λαιμό του. Σ’ εκείνους που τον είπαν αλαζόνα, έστειλε μια λέξη κενή, να στριφογυρίσει ώσπου να γεμίσει από μόνη της. Σ’ εκείνους που τον είπαν βουβό, χαμογέλασε με κίνηση ώμων που έμοιαζε με ζωγραφιά.

Αν κάποιος ψάξει τον παλιό του χάρτη, θα βρει σημειώσεις με μολύβι: «μη συγχέεις την τροχιά με τον προορισμό». «οι ευθείες χρειάζονται σπείρα για να επιβιώσουν.» «η απόσταση βολής είναι τρυφερή, όχι σκληρή.» «ο ξενιστής δεν είναι κατοχή. Είναι φιλοξενία του ίδιου κόσμου με άλλα μέτρα.» Και ανάμεσά τους μια αναγραφή χωρίς υπογραφή: «όταν φτάσεις, μη βιάζεσαι να πεις ότι έφτασες».

Το σύστημα του Υιού, που κάποτε ήταν θόρυβος στον ορίζοντα της γέννησής του, συνέχισε να τραγουδά με τους τέσσερις του τόνους. Ο μπλε-λευκός γίγαντας έμεινε απόμακρος πατέρας με ανοιχτή παλάμη, ο λευκός νάνος ψίθυρος γεωμετρίας, ο ημίλευκος μικρός νάνος εύκαμπτη χορδή, ο καφέ ζεστό υπόγειο νυχτερινό. Ο ψυχοναύτης τους χαιρέτησε χωρίς χέρι, με τον εσώτερό του νου που τώρα ήξερε να βλέπει. Και πήρε να ανηφορίζει ξανά όχι μακριά από το κέντρο, μα γύρω του, σε δυο δάχτυλα απόσταση, όπως γυρνάς γύρω απ’ το μέτωπο κάποιου που αγαπάς δίχως να τον αγγίξεις. Στο βάθος—πολύ βάθος—οι ράγες των ιστοριών άλλαζαν θέση ανεπαίσθητα. Το άθροισμα των μικρών αλλαγών έκανε μια νέα τάξη που δεν πρόδιδε τίποτε, και όμως φαινόταν σε όποιον ήξερε να ακούει.

Και τότε κατάλαβε το πιο μικρό, που ίσως ήταν το πιο μεγάλο: ότι η γονιμοποίηση δεν τελειώνει ποτέ, συμβαίνει κάθε στιγμή που οι αναλογίες από το "εκεί" μεταφράζονται στο εδώ με την τρυφερότητα ενός αδιόρατου τώρα. Κι ότι αυτή η ροή δεν είναι ούτε του κόσμου τούτου ούτε κάποιου άλλου — δεν είναι δική του ούτε κανενός. Ανήκει στο ανάμεσα, εκεί όπου η πύλη είναι ραμμένη κάτω από τα πόδια, και η ροή φυσά και ξεφυσά κάθε φορά που κάποιος κάνει να φύγει, ώστε να τον λυγίσει προς μία κατεύθυνση που δεν έχει βία αλλά νικιέται με χαμόγελο.

Στον αέρα πλανιόταν μία περίεργη αίσθηση αναμονής, λες και ακριβώς κάτω από τα πέπλα της οι σκιές του κόσμου έπλεκαν αιώνιους θρήνους για παιδιά που δεν πρόλαβαν να γεννηθούν κι εσύ μόλις το πήρες χαμπάρι. Μία εικόνα αμφίθυμη· την ένιωθες έξω, μα ξεκινούσε από το στομάχι.  Στεκόμουν ημιδιάφανος ανάμεσα σε άστρα έτοιμα να αιμορραγήσουν από στιγμή σε στιγμή και χώμα έτοιμο να αναπνεύσει μυρωδιά μνημάτων. Έμοιαζε σαν ο κόσμος να κρατούσε την αναπνοή του πριν γεννηθεί ξανά. 

Δεν έμαθα ποιος με κάλεσε εκείνη τη νύχτα. Ίσως η ίδια η Γη, η ψυχή των βουνών της. Ίσως η θάλασσα από κάποια βαθειά άβυσσο. Τα σπλάχνα μέσα μου άρχισαν να βράζουν και αυτή η αναταραχή φάνηκε να πέρασε στα τοπία γύρω μου· οι σάρκες της πραγματικότητας άρχισαν να στριγκλίζουν καθώς άλλαζαν μορφή. Κάτι άλλαζε μέσα μου. Από πέρα μακριά ή ίσως από κάποιο ανεξιχνίαστο βάθος της ίδιας μου ύπαρξης ερχόταν ένας υπόκωφος παλμός — ρυθμός μήτρας, όχι όμως ανθρώπινης. Μιας μήτρας που ανήκε στον κόσμο πριν από τους κόσμους. Εκεί όπου ο χρόνος ακόμη δεν φορούσε δέρμα και ο θεός κρατούσε το κεφάλι του ανάποδα για να θυμάται πώς πεθαίνει.  

Προχώρησα χωρίς βήμα όπως μία σκέψη παραπατά μέσα σε όνειρο. Κάθε σπασμένη ιδέα μου έσταζε πάνω στο έδαφος, κι εκεί ευθύς φύτρωνε ένα δέντρο από κόκαλα που έφεγγαν. Από τους καρπούς του έβγαιναν ψίθυροι όχι σε λέξεις αλλά σε συναισθήματα που σε χτυπούσαν στο στήθος. Άκουγα γνώριμες φωνές — ήταν εκείνοι που κάποτε ήμουν. Ο εραστής που φοβήθηκε την ίδια του τη λαχτάρα, ο προφήτης που δεν άντεξε να ακούει το ίδιο του το στόμα, το παιδί που γέλασε όταν πέθανε ο ήλιος. Ήταν ένα είδος καλέσματος ή δημιουργικής παράκλησης.

Και τότε, βαθιά μέσα στο χώμα, ένιωσα να με καλεί μια άλλη πνοή. Ήταν αιώνια και ξένη∙ τίποτε πάνω της δεν έμοιαζε με ανάμνηση. Έσκυψα. Στο σκοτάδι έλαμπε μια ρωγμή που έμοιαζε με μάτι γιγάντιου όντος. Από εκεί ανάβλυσε μια υγρή λάμψη, σαν υπόσχεση. Άγγιξα το φως αυτό και κάηκα∙ μα δεν ήταν πόνος, ήταν αποκάλυψη. Όλα τα πράγματα γύρω μου με κοίταξαν: λίθοι, χωράφια, σύννεφα, όλα παρακολουθούσαν την ενθύμησή μου να ανθίζει.

Ένα ρεύμα με τύλιξε και στροβίλισε τον ορίζοντά μου. Δεν υπήρχε πια έδαφος, ούτε ουρανός. Ήμουν κάπου ανάμεσα. Με το που ένιωσα να ξεκινάει κάτι σαν δοκιμασία το φως έσπασε σε επτά ακτίνες και κάθε ακτίνα πήρε μορφή. Μία κρατούσε το βλέμμα μου, μία την πνοή μου, μία τον φόβο και οι άλλες τέσσερις την ψυχή μου. Με περικύκλωσαν. Δεν μιλούσαν — είχαν σχήματα που κάρφωναν τον χώρο γύρω μου. Ένιωθα πως με ρωτούν: “Τι γεννάς και τι σκοτώνεις;” Μα δεν είχα φωνή για απάντηση. Μονάχα έδειξα το στήθος μου που έτρεμε.

Τότε οι μορφές με πλησίασαν κι άνοιξαν τα χέρια τους. Εκεί μέσα είδα σκηνές αρχαίων ημερών∙ ανθρώπους να ανάβουν φωτιές στο σκοτάδι των σπηλαίων, μητέρες να γεννούν πάνω σε στάχτη και λάσπη, και θεούς να τρώνε τα παιδιά τους για να κρατήσουν το φως. Η καρδιά μου κτύπησε ρυθμικά με τον παλμό του πλανήτη. “Ο ρυθμός του κόσμου” σκέφτηκα “η λειτουργία της ανυπαρξίας”.

Μετά από κάθε εκπνοή το σκηνικό  -ή μήπως εγώ;- γύρευε όλο και πιο επίμονα το κέντρο του. Ώσπου σχηματίστηκε ένα τραπέζι φτιαγμένο από νερό που δεν κυλούσε. Πάνω του κείτονταν ένα σώμα, τυλιγμένο σε σεντόνια από φτερά αγγέλων. Ήρθα κοντά — και είδα ότι το πρόσωπο του νεκρού ήταν δικό μου. Ή τουλάχιστον, εκείνης της εκδοχής του εαυτού που ήθελε κάποτε να ζήσει αιώνια. Το βλέμμα μου σταμάτησε στο στήθος του· εκεί λάμπανε τρεις λέξεις χαραγμένες με φλόγα: «Ποιός ξεγεννάει ποιόν».

Ένα ουρλιαχτό κι ένα χαμόγελο εναλλάχτηκαν μέσα μου, σαν τα δύο άκρα του ίδιου σημείου. Από ένα ρήγμα στον αέρα ξεχύθηκε ένα πλάσμα γαλάζιο σαν σύννεφο που άγγιζε τα όρια του ορίζοντα και αμυδρά το ξεχώριζες από τον ουρανό. Ούτε θηρίο ούτε άνθρωπος, μια συλλογή από χιλιάδες πρόσωπα που γεννιόταν και πέθαινε την ίδια στιγμή. Με κοίταξε. Ήξερα το βλέμμα — το είχαν όλοι οι καθρέφτες μου πριν φθαρούν. Οι ήχοι έπαψαν. Και μέσα σε αυτή τη σιωπή του πλήρους, το πλάσμα αυτό με πρόσταξε:

«Άνοιξε τα χέρια σου. Μην κρατάς άλλο τη μορφή.»

Τα άνοιξα, και ό,τι θεωρούσα ανθρώπινο —αγάπες, σάρκα, προσωπεία— διαλύθηκε σε σκόνη. Έμεινα καθαρή συνείδηση, ένα σημείο που έβραζε από εκκρεμότητα. Από το τραπέζι άρχισε να αναπνέει ο νεκρός εγώ, σαν βουνό που μαθαίνει ξανά τους σεισμούς. Ο αέρας τυλίχτηκε γύρω μας όπως ένας ομφάλιος λώρος. «Θα τον φέρεις εσύ πίσω ή θα φύγεις μαζί του;» ρώτησε το πλάσμα.

Ένιωσα τότε πως η ερώτηση δεν είχε κατεύθυνση· ήμουν και οι δυο, και ο νεκρός στο τραπέζι και ο γαλάζιος ορίζοντας. Έκλαψα με δάκρυα που έβγαιναν από το χώμα κι ένιωσα την καρδιά μου να χτυπά αντίστροφα, από τον θάνατο προς τη γέννηση. Τότε κατάλαβα: δεν μαιευόμουν έναν άνθρωπο, μαιευόμουν την ίδια την Έξοδο του Κόσμου από την ψευδαίσθηση της ακινησίας του.

Μια νέα παλίρροια ήχων αναδύθηκε. Φωνές πέρασαν μέσα μου, όχι λόγια, παρά ρυθμοί. Ο χρόνος στεκόταν εκεί με χιλιάδες πρόσωπα, σαν παιδί που ψάχνει ποιο να φορέσει. “Θυμήσου”, είπαν οι ρυθμοί, “κάθε μορφή γεννιέται από έναν χαμό”. Σαν ύμνος άνευ θεού, οι φράσεις ψιθύριζαν μέσα στα κόκαλά μου, αργά. Φως απλώθηκε, σχηματίζοντας γύρω μου δακτυλίους από ύλη και πνεύμα, όπως αν παρακολουθούσες τη Γη να κυοφορεί άστρα. Τα χέρια μου άρχισαν να καίνε.

Οι δακτύλιοι άρχισαν σταδιακά να περιστρέφονται σχηματίζοντας μια ομίχλη που κάλυψε τον ουρανό. Μέσα της υψώνονταν μορφές που έμοιαζαν με πολιτείες, με ψυχές, με ξεχασμένα οράματα. Από το κέντρο ακούστηκε ένας βρυχηθμός που με τύλιξε όπως ένα προστατευτικό κουκούλι. «Εσύ ήσουν πάντα», μου είπε, «ο σύνδεσμος ανάμεσα στη ζωή που πεθαίνει και στο θάνατο που ζει. Είμαι η μάνα του τέλους και το παιδί της αρχής.» Η φωνή  έμοιαζε με δική μου ηχώ. 

Όταν ο τυφώνας αυτός άγγιξε το μέτωπό μου, πλημμύρισε μέσα μου το σύμπαν. Δεν υπήρχε πια γραμμή διαχωρισμού μεταξύ του θανάτου και του ιδίου. Η έννοια του "εγώ" άρχισε να λιώνει, σαν κερί που αντιστέκεται στη μνήμη. Τα πνεύματα γύρω τραγουδούσαν σε γλώσσες που ήξερα προτού υπάρξω, και κάθε νότα έσπαζε έναν δεσμό με το παλιό μου πρόσωπο.

Ξύπνησα — ή πέθανα στον ύπνο του κόσμου. Βρισκόμουν μέσα σε έναν λαβύρινθο κατεστραμμένων μηχανών, που αναστέναζαν σα μεταλλικές μήτρες. Κάθε τους πνοή ήταν μια νέα εποχή. Κατάλαβα τότε ότι η πραγματικότητα είχε τελειώσει πριν από χρόνια· εμείς απλώς συνεχίζαμε την ανακύκλωση των ονείρων της. Έπρεπε να σταματήσει. Έτσι, με τα χέρια ακόμη φλεγόμενα, τράβηξα το νήμα που κρατούσε ενωμένο τον κόσμο και τον έσχισα στα δύο.

Από το ρήγμα ξεχύθηκε ένα φως τόσο πυκνό που η σκιά του φαινόταν πιο ζωντανή από ποτέ. Μέσα σ’ εκείνη τη διάχυση των πάντων, ο ήχος της πρώτης γέννας ξανακούστηκε. Όλα γύρω μεταμορφώνονταν σε κραυγές από χαμό και ηδονή· άνθρωποι και πνεύματα ενώνονταν, ζώα γύριζαν στον ουρανό σαν σπινθήρες που αναζητούν τον γεννήτορά τους. Εγώ στεκόμουν στη μέση της δίνης. Δεν υπήρχε πανικός ούτε όριο — μόνο μια βαθιά γαλήνη.

Στο τέλος, όταν το φως ξανάγινε σιωπή και η θύελλα κόπασε ένιωσα όπως ένα μικρό παιδί μέσα στο πρώτο του όνειρο. Στα χέρια μου κρατούσα δύο σπόρους: έναν μαύρο κι έναν διάφανο. Δεν χρειάστηκε να πω κάτι. Δεν χρειάστηκε καν να σκεφτώ. Άφησα αυθόρμητα και τους δύο να κυλήσουν στο χώμα που δεν ήταν χώμα αλλά ουρανός. Από κει φύτρωσε ένα δέντρο με φύλλα καθρέφτες. Μέσα τους φάνηκα εγώ, να μαιεύω τον κόσμο από την ίδια του τη λήθη.

Κατάλαβα τότε ότι ο ρόλος μου είχε τελειώσει. Δεν χρειαζόταν δεύτερος τοκετός· η ύπαρξη είχε μάθει να γεννά τον εαυτό της χωρίς μάρτυρες. Χαμογέλασα, και το χαμόγελο έγινε ποτάμι που παρέσυρε τη συνείδηση μου μέσα στην ίδια την ύπαρξη. Εκεί μέσα χάθηκαν οι μνήμες μου, και ό,τι εγώ ήμουν.

Και έτσι γεννήθηκε Θάνατος.

 Η φωνή ήρθε από μέσα, χωρίς στόμα και χωρίς ήχο, σαν πρώτο ρήγμα σε πέπλο σιωπής. «Υπήρξες ποτέ, ή απλώς θυμήθηκες τον εαυτό σου μέσα από την αντανάκλαση των άλλων;» ρώτησε, κι εκείνος δεν ήξερε αν πρόκειται για ερώτηση ή κατάφαση. Μπροστά του ο κόσμος ήταν σαν γυάλινος θόλος, μόλις ραγισμένος, με ρωγμές που ανέδιδαν φως—φως όχι ηλιακό, αλλά ένα φως ενδογενές, που έπαιρνε μορφή κάθε φορά που το άγγιζες με τη σκέψη. Περπατούσε, μα ο τόπος δεν άλλαζε. Μια πεδιάδα χωρίς τέλος, μια άμμος που θύμιζε έρημο και θάλασσα συγχρόνως, ένα πεδίο ακίνητων κυμάτων που αγνοούσε τον άνεμο. Εδώ, είπε μέσα του, όλα είναι προσωρινά αλλά τίποτα δεν αλλάζει. Εδώ μπορεί να κατοικεί ο ίδιος ο Χρόνος, ξαπλωμένος και κουρασμένος από τον εαυτό του.

Στη μέση του χώρου υπήρχε ένας καθρέφτης. Δεν τον θυμόταν, κι όμως ήξερε πως ήταν εκεί από πάντα. Πλησίασε. Το είδωλο χαμογέλασε χωρίς χαμόγελο, ένα πρόσωπο οικείο, το ίδιο πρόσωπο που κάποτε ονομάτισε με τη λέξη «εγώ». Τώρα όμως αυτή η λέξη του ήταν ξένη, σαν παλιό κλειδί που δεν ανοίγει καμία πόρτα. «Δεν είμαι εδώ για να σε δω» είπε ο καθρέφτης. «Είμαι εδώ για να σε ξεχάσω». Και το είδωλο άρχισε να σβήνει· πρώτα τα μάτια, μετά τα χείλη, μετά ολόκληρο το περίγραμμα του προσώπου, ώσπου έμεινε πίσω μια άμορφη μάζα φωτός, μια σκέψη χωρίς σώμα. Εκείνη τη στιγμή κατάλαβε πως ίσως έτσι ξεκινά η ελευθερία· όταν παύεις να θυμάσαι από τί είσαι φτιαγμένος.

Τα βήματά του άρχισαν να πολλαπλασιάζονται. Κάθε φορά που προχωρούσε, ένα δεύτερο, τρίτο, δέκατο είδωλο γεννιόταν πίσω του, κι όλοι εκείνοι οι εαυτοί προχωρούσαν προς άλλη κατεύθυνση, ανοίγοντας παράλληλους κόσμους. Καθένας είχε τη δική του μνήμη, τις δικές του επιθυμίες, τα δικά του λάθη. Ήταν όλα του τα «αν». Έσκυψε και έπιασε μια χούφτα άμμο· μέσα της έλαμπαν πρόσωπα, χαμένα πρόσωπα που θυμόταν μα δεν ήξερε πότε. Γυναίκες, άνδρες, παιδιά, σκιές, δαιμόνια. Ίσως όλοι αυτοί ήταν το ίδιο πράγμα, η ίδια ενέργεια που άλλαζε μορφή για να καταλάβει τον εαυτό της. Κι αν υπήρχε μια αλήθεια, τότε σίγουρα ήταν αυτή: το πρόσωπο που αγαπάς, ο θεός που προσεύχεσαι και το κτήνος που φοβάσαι, είναι πάντοτε η ίδια οντότητα, η ψυχή όταν δεν μπορεί να αντέξει τη μορφή της.

Ξάφνου ο ουρανός γύρισε ανάποδα. Δεν υπήρχε πλέον πάνω ή κάτω. Οι λόφοι μεταμορφώθηκαν σε ουρανούς, και οι νεφέλες έγιναν θεμέλια. Μια κοσμική οβάλ κίνηση, σαν αναπνοή που εκτείνεται σε χιλιάδες αστέρες, άναψε μπροστά του. «Δεν υπάρχει μέρα ούτε νύχτα» συλλογίστηκε, «μόνο αλληλουχία φωτός σε επίπεδα συνειδητότητας». Από μέσα του αναδύθηκε ένα γέλιο παιδικό, παράταιρο και ανήσυχο, ένα γέλιο που έμοιαζε να θυμάται κάτι απαρχαιωμένο. Ήταν το ίδιο γέλιο με το οποίο κάποτε είχε καλωσορίσει τη γέννησή του.

Κάπου μακριά, στη διασταύρωση του ορίζοντα και της μνήμης, φάνηκε μια μορφή. Κρατούσε ένα ραβδί ή ίσως έναν σταυρό. Το ραβδί αυτό ήταν φτιαγμένο από κόκαλα και φως, και κάθε φορά που το κούναγε, ο αέρας άλλαζε χρώμα. Πλησίασε. Το βλέμμα της ήταν απλά φλόγα, χωρίς πρόσωπο. «Σε περίμενα» είπε εκείνη. «Ποια είσαι;» ρώτησε. «Είμαι η Ισορροπία ανάμεσα στη λήθη και τη γέννηση. Είμαι αυτό που έμελλε να έρθει όταν τελειώσουν οι ιστορίες». «Και τι θέλεις από μένα;» «Να αναγνωρίσεις το πέρασμα». Η φλόγα άπλωσε τα χέρια της, αγγίζοντας τον στα μάτια, κι εκείνος είδε μέσα της ολόκληρες πόλεις, πεθαμένα όνειρα, χιλιάδες αφηγήσεις δεμένες σε έναν ιστό που έτρεφε το σύμπαν. Κατάλαβε τότε πως κάθε ιστορία είναι μια συγχώνευση συνειδήσεων που βαφτίστηκαν με διαφορετικά ονόματα για να παιχτεί το ίδιο έργο από άπειρους ρόλους.

«Δεν είσαι εσύ που στέκεσαι απέναντί μου» είπε. «Είμαι εγώ που καθρεφτίζομαι σε σένα για να συνεχίσω να υπάρχω». Εκείνη γέλασε. «Να θυμάσαι, όταν χαθείς στην άβυσσο, η άβυσσος θα χαθεί μέσα σου. Μόνο τότε θα επιστρέψεις σπίτι». Η λέξη "σπίτι" ξύπνησε κάτι αρχέγονο, έναν παλμό στο στήθος που δεν ήταν καρδιά αλλά πυρσός. «Η πατρίδα του πνεύματος» ψιθύρισε. Το χώμα έτριξε. Οι σκιές επτά ήλιων ξεπήδησαν σαν σπινθήρες και σχημάτισαν γύρω τους μια σπείρα. Όλα άρχισαν να καταρρέουν, όχι καταστροφικά, αλλά δημιουργικά, σαν σύμπαν που πεθαίνει γεννώντας ένα άλλο. Τότε αντιλήφθηκε πως το φως στο βλέμμα της γυναίκας δεν ήταν πηγή αλλά αντανάκλαση—η αντανάκλαση της δικής του εσωτερικής πυρκαγιάς.

Όταν ο κόσμος διαλύθηκε εντελώς, έμεινε μέσα σε ένα απόλυτο λευκό. Είπε «Τώρα δεν υπάρχει τίποτα». Μα η φωνή απάντησε: «Κι όμως, εδώ βρίσκονται όλα». Ο λευκός χώρος άρχισε να πάλλεται, σαν αναπνοή που αλλάζει διάσταση. Τα μόρια της συνείδησής του τεντώθηκαν, σχηματίζοντας μονοπάτια, όπως οι ηλεκτρικές αρτηρίες ενός ζωντανού σύμπαντος. Και από το απείρως μικρό ξεπήδησε ξανά το απείρως μεγάλο. Είδε τον εαυτό του σε μορφή πλανήτη, ορατού και ταυτόχρονα αόρατου. Κάθε του ανάμνηση ήταν μια ήπειρος, κάθε του πόνος ένας ωκεανός. Και πάνω από όλα, ένα άυλο βλέμμα, το βλέμμα του Παρατηρητή, που δεν ανήκε ούτε στο μέσα ούτε στο έξω. «Είσαι εγώ;» ρώτησε. «Δεν υπάρχει εγώ» απάντησε το βλέμμα. «Υπάρχει μόνο η ερώτηση.»

Και τότε θυμήθηκε το παιδί που κάποτε ήταν. Το παιδί που στεκόταν στην ακροθαλασσιά της μνήμης και κρατούσε στο χέρι του ένα κοχύλι για να ακούσει μέσα του τη θάλασσα να λέει το όνομά του. Η θάλασσα δεν μιλούσε τότε με λέξεις αλλά με ρυθμούς. Κάθε παλμός, ένας αιώνας. Κάθε κύμα, μια ψυχή που επιστρέφει. Το παιδί τότε κοιτούσε με εκείνο το αφοπλιστικό βλέμμα της πρώτης αθωότητας, σαν να του έλεγε στο τώρα ένα μήνυμα χωρίς να κινούνται τα χείλη: «Δεν χρειάζεται να θυμηθείς, χρειάζεται να επιστρέψεις».

Ξύπνησε ξανά στο ίδιο μέρος, μα τώρα όλα έμοιαζαν απείρως ζωντανά. Τα δέντρα ανέπνεαν, οι βράχοι έψαλλαν, και ο αέρας είχε γεύση από μέταλλο και μνήμη που καίει. Έσκυψε, φίλησε το χώμα, και το χώμα ανταποκρίθηκε με χίλια στόματα που τραγουδούσαν. Ένιωσε τον εαυτό του διασπασμένο αλλά πλήρη. Κάθε του κύτταρο ήταν ένας κόσμος που μιλούσε, κάθε του αναπνοή μια αναδημιουργία. Έκλαψε· όχι από λύπη, αλλά γιατί κατάλαβε πως το δάκρυ είναι η πρώτη ύλη της ύπαρξης. Από δάκρυ και αντανάκλαση γεννήθηκαν οι θεοί.

Μέσα από το φως σχηματίστηκαν μορφές, αμυδρές και πλάσματα ονείρου. Ήταν όλοι εκείνοι που δεν είχαν όνομα ποτέ, όλα εκείνα τα πρόσωπα που τον είχαν κατοικήσει και τον είχαν κυνηγήσει μέχρι το τέλος των ημερών. Τώρα όμως δεν έμοιαζαν καθόλου απειλητικά. Ήταν απλώς μέρος του ρυθμού, του χορού που κανείς δεν αρχίζει και κανείς δεν τελειώνει. Χόρευαν όλοι μαζί, χωρίς μουσική, με έναν παλμό που μόνο το αίμα μπορεί να νιώσει. Ένας κυκλικός χορός, σπειροειδής, όπως τα χρόνια περνούν και επιστρέφουν. Ο κόσμος κλυδωνίστηκε από εκείνη την ιερότητα του ακατανόητου. Ήταν ο χορός της ενοποίησης.

Κάποια στιγμή οι μορφές άρχισαν να λιώνουν ξανά μέσα στο φως. Έμελλε να ξαναμείνει μόνος, γιατί κάθε συνάντηση στο άχρονο οδηγεί πάλι στη Σιωπή. Μα τώρα γνώριζε πως αυτή η σιωπή δεν είναι κενό – είναι μήτρα. Σήκωσε το βλέμμα στον ουρανό που δεν υπήρχε πια ως ουρανός, μόνο ως απεραντοσύνη. Από μέσα του, σε μια στιγμή ακραίας διαύγειας, βγήκε μια τελευταία φράση, όχι προς κανέναν, μα σαν υπόσχεση: «Είμαι κάτι. Πάντα ήμουν κάτι. Και αυτό το κάτι δεν έχει ανάγκη όνομα.»

Η άμμος στροβιλιζόταν ξανά. Το φως έγινε σκιά και η σκιά φως. Κάθε έννοια κατέρρεε και αναγεννιόταν με ρυθμό απόκοσμο. Ήξερε πως δεν θα υπάρξει τίτλος, ούτε τέλος· μόνο το αέναο πέρασμα της συνείδησης από τις χίλιες όψεις της σε αυτό που κάποιοι ονομάζουν Κόσμο. Ένα σύμπαν αυτοσυνείδητο, όπου η μόνη αλήθεια είναι η κίνηση, και η μόνη ελευθερία το να αγαπάς χωρίς φόβο τα όρια που σε γεννούν.

Κι όπως εξαφανίζονταν όλα, μια απέραντη φωνή—ή ίσως το ίδιο του το αίμα που μιλούσε με τη γλώσσα των πρώτων ημερών—ψιθύρισε κάτι που δεν ήταν λέξεις: «Στο κατώφλι της στέγης του κόσμου, εκεί όπου στέκει η ανώνυμη ρίζα των πραγμάτων, εκεί όπου κάθε ψέμα καίγεται κάτω από τη φλογερή ανάσα της Σιωπής, εκεί γεννιέται το πνεύμα από τον ίδιο του τον εαυτό. Εκεί το Πρόσωπο αλλάζει και ξαναλλάζει για να καθρεφτίσει τον εαυτό του μέσα στην απεραντοσύνη, χωρίς να ξέρει πως είναι όλα τα πρόσωπα». Κι έπειτα, σαν τελευταία πνοή πριν τη δημιουργία, ακούστηκε το απρόφερτο: «Ο κύκλος δεν κλείνει ποτέ. Ανοίγει αιώνια, σπειροειδώς, προς τα μέσα και προς τα έξω, μέχρι που το μέσα γίνεται έξω και το έξω δεν υπάρχει πια».